Yunus Ülger
ALMANYA – Ukrayna savaşı dolayısıyla uygulanan yaptırımlar sonucu Rusya’dan enerji alımını ve ekonomik ilişkilerini en aza indiren Almanya, yeni enerji kaynakları ve ekonomik ortaklık arayışında Orta Asya ülkeleriyle ekonomik ilişkilerini artırmak istiyor.
Bu bağlamda Almanya’da bir ilk olarak, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın devlet ve hükümet başkanları birlikte Almanya’yı ziyaret etti. Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeir, Başbakan Olaf Scholz ve Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, C5 ülkeleri olarak adlandırılan ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarıyla görüştü.
C5 ÜLKELERİYLE ALMANYA ARASINDA STRATEJİK İŞBİRLİĞİ ANLAŞMASI
Beş Orta Asya ülkesi ile Almanya arasında bir stratejik işbirliği anlaşması imzalanırken, söz konusu anlaşma, ekonomi, enerji, çevre ve iklim değişimi alanlarında işbirliğini öngörüyor. Yapılan ortak açıklamada da enerji güvenliğinin sağlanması ile Çin ve Rusya’dan bağımsız yeni enerji yolları bulunması konuları vurgulandı.
C5 ülkeleri de Çin’in İpek Yolu projesine seçenek olan Avrupa Birliği’nin (AB) Global Gateway projesini desteklediklerini bildirdi. Bu proje, C5 ülkeleri ile AB ülkelerini enerji yolu olarak bağlamayı hedefliyor. Toplam nüfusu 80 milyon dolayında olan beş ülkenin yüzölçümü Almanya’nın 11 katı, 27 AB ülkesiyle de aynı büyüklükteler. Uranyum, çinko, demir cevheri, bakır ve altın madenleri bakımından da oldukça zenginler.
‘ALIŞILMADIK BİR ZİYARET’
C5 ülkelerinin liderlerinin ziyareti, Almanya medyasında büyük çoğunlukla ‘alışılmadık bir ziyaret’ olarak nitelendi. Enerji ve yeraltı kaynakları bakımından zengin olan bu ülkelere Almanya’nın ekonomik çıkarları için yöneldiği de yapılan yorumlar arasında yer aldı.
Düsseldorf’ta yayınlanan Rheinische Post gazetesi, C5 ülkeleriyle ekonomik ilişkilerin gelişmeye başladığını bildirerek, Kazakistan’ın Almanya’nın petrol ithal ettiği ülkeler arasında dördüncü sırada olduğunu hatırlattı. Gazetenin haberinde, Kazakistan’ın Rusya’ya uygulanan yaptırımları desteklediği, ancak Kazakistan üzerinden yaptırımların ihlal edildiği belirtildi. Başbakan Scholz’un Kazakistan Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev ile görüşmesinde bu konuyu gündeme getirdiği bilgisi de paylaşıldı.
‘RUSYA VE ÇİN’İN GÖLGESİNDEN ÇIKARMAK İSTİYOR’
İşviçre’de yayınlanan Neue Zürcher Zeitung ise Rusya-Ukrayna savaşının başlamasının ardından C5 ülkelerinin jeopolitik önem kazandığı değerlendirmesinde bulundu. Bu ülkelerin güvenlik açısından hâlâ Rusya’ya bağımlı olduklarını, son yıllarda da Çin ile ilişkilerini geliştirdiklerini hatırlatan gazete, Almanya’nın bu ülkeleri, Rusya ve Çin’in gölgesinden çıkarmak istediğini, ancak bunun kolay olmayacağını savundu. C5 ülkelerinin de Rusya ve Çin’in gölgesinden yumuşak bir çıkış yapmak istedikleri ifade edilen haberde, AB ile ABD’nin bu ülkelerin enerji ve yeraltı kaynaklarından yararlanmak istedikleri de vurgulandı.
ALMANYA DIŞ POLİTİKASINDA ‘YENİ YÖNELİMLER’
Die Zeit gazetesi, Rusya’dan enerji alımını durduran, Çin’e de daha fazla bağımlı kalmak istemeyen Almanya’nın, dış politikasında yeni yönelimlerde bulunduğu yorumunu yaptı. C5 ülkeleriyle buluşmanın, bunun bir göstergesi olduğu belirtilen haberde, aynı amaçla Afrika ve Güney Amerika ile de ilişkilerin geliştirilmek istendiği ifade edildi. Gazete, Kazakistan’ın Brandenburg Eyaleti’ndeki Schwedt rafinerisine petrol sevk ettiğini de hatırlattı.
RUSYA: KAZAKİSTAN’LA İYİ KOMŞULUK İLİŞKİLERİ SÜRECEK
Öte yandan, C5 ülkelerinin Almanya ziyaretine ve ortak açıklamaya Rusya’dan eleştiri geldi. Rusya Dışişleri Bakanlığı, Scholz ile Tokayev arasındaki görüşmede, Rusya’ya yaptırımların gündeme gelmesini eleştiren bir açıklama yaptı. Görüşmede yaptırımların gündeme gelmesinin, ‘dışarından olumsuz bir müdahale’ olarak nitelendiği açıklamada, “Rusya, Kazakistan ile ekonomik ve iyi komşuluk ilişkilerini sürdürecek” denildi.
Kazakistan, Rusya’nın Ukrayna savaşına hep karşı çıkmış, AB’nin yaptırımlarını desteklediğini bildirmişti. Bununla birlikte AB ve ABD, Rusya’ya yaptırımların, Kazakistan üzerinden ihlal edildiğini öne sürüyor.
